Serum Faydaları
Serum Faydaları; Hastaneye herhangi bir sebeple gidip tedavi olan birçok insana, serum tedavisi uygulanır. Birçok insan serumun ne olduğunu biliyor olmasına rağmen içeriğini, çeşitlerini, olumlu ve olumsuz yanlarını pek bilmez. Serum, kanın dinlendirilip, pıhtılaştırıldığı zaman ortaya çıkan berrak renkli ve sıvı haldedir. Kan metabolizma dışına alınıp bir cam içerisine konulduktan bir süre sonra pıhtılaşmaya başlar.
Bu durum, kanın içinde erimiş halde bulunan ve fibrinojen olarak adlandırılan plazma proteininin erimeyen fibrin şekline döndürülebilmesindendir. Kan içerisindeki hücreler bu fibrin içinde durur. Büzülen fibrin nedeniyle ortaya berrak bir sıvı madde çıkar ve buna serum denir. Pıhtılaşmamış kandan hücre elemanlarının ayrılması sonucunda temin edilen sıvıya ise plazma denir. Serumda fibrinojen ve diğer bazı pıhtılaşma sebepleri bulunmadığı halde, plazmada bu sayılan maddeler de bulunur.
Kan serumundan birçok hastalıktan mikrop kapmış insanların tedavisinde kullanılmaktadır. Bu amaçla kullanılacak serumların hazırlanışı şu şekildedir; Önce hastalık mikroplarının kuvveti azaltılarak beygir, inek gibi hayvanlara aşılanmaktadır. Hayvanlar bu mikropların etkisinden dolayı hasta olmaktadır. Vücutlarında bu mikroplara karşı savunucu maddeler antikorlar meydana gelmektedir. Bu koruyucu maddeler yeterli dereceyi bulduğu zaman hayvanın kanı alınır, serumu ayrılır. İşte bazı hastalıklarda kullanılmakta olan serumlar, içinde koruyucu cisimleri çoğalmış olan bu serumlardır.
Serum bir çeşit ilaçtır. İğne, enjeksiyon ile vücuda aktarılan serumun sayesinde, birçok hastalık iyi edilir. İmmünoloji yani bağışıklık bilimi de serumlar, normal serumlar ve bağışık serumlar diye iki gruba ayrılmaktadırlar.
1. Normal serumlar: Kanı alınan hayvan, eskiden insanlar için zararlı olan hiçbir hastalığa yakalanmamışsa, bu hayvanlardan elde edilen serum özel antikor taşımamaktadır, normal serum çeşididir. Bu tür serumlar, laboratuvarlarda mikrop besi yerlerinin hazırlanmış aşamasında kullanılmaktadırlar.
2. Tedavi edici serumlar: Bunlar immün globul yani antikor ihtiva eden serumlardır. Hastalığı meydana getiren mikroplar ve bunların zehirleriyle önceden özel işlem görmüş, bağışıklık kazanmış hayvanlardan veya insanlardan elde edilen serumlardır. Bunların pratikte koruyucu ve tedavi edici olarak genişçe kullanma alanları vardır. Genellikle bağışık serum üretim aşamasında beygirler tercih edilmekle birlikte, sığır, koyun, katır ve eşek gibi hayvanlar da kullanılmaktadır. Serum etiketinde bu hayvanın türü özellikle belirtilmektedir.
Serumlar ihtiva etmiş oldukları bu antikorların türüne göre, antitoksik, antibakteriyel, antiviral ve antivenom olmak üzere dört gruba ayrılmışlardır. Son dönemlerde tetanos aşısı yapılarak bağışıklık kazanması sağlanan insanlardan tedavi ve koruyucu olarak kullanılan Tetanos antitoksik olan, insan serumu üretilmiştir. Aynı yöntem kullanılarak kızamık hastalığına, boğmacaya, kuduz gibi hastalıklara karşı globulinler uygulanabilmektedir.
Serumların yan etkileri: Hayvanlardan elde edilen serumlardaki proteinler insan vücudu için yabancı olduğundan dolayı, bu gibi serumlar insanlara enjekte edildiklerinde, yabancı proteinlerin bir an önce vücuttan atılmalarını sağlamak amacıyla, insan vücudu içerisinde seri ve karmaşık olaylar gerçekleşmektedir. Bu olayların sonucunda bazı insanlarda, klinik belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Bunların bütününe serum reaksiyonları ya da serum yan etkileri adı verilmektedir. Klinik belirtileri birbirine benzeyen bu yan etkiler şunlardır;
A) Anafilaktik şok: Az rastlanılmakta birlikte, bu tip etki, serum enjeksiyonunu izleyen, bir iki dakika veya en geç yarım saat içinde belirtileri ortaya çıkmaktadır. Kişide tansiyon hızla düşer, hasta nefes almakta güçlük çeker ve göz bebekleri büyür, şuur kaybolur, bazen ödem, bağırsak kurdu ve ishal görülmektedir. Gereken müdahale zamanında yapılmazsa, kalp durması sonucu hasta ölebilmektedir.
B) Serum hastalığı: Genelde tetanos, botülizm veya yılan sokması gibi durumlarda karşı bağışıklık sağlamak maksadıyla kana enjekte edilen seruma karşılık, hastanın vücudunun gösterdiği alerjik tepkiye denilmektedir. Ateşlenme, eklem ve kas ağrıları, deri döküntüleri gibi belirtilerle ortaya çıkmaktadır. Belirtiler genelde serumun vücuda verilişinden 15 gün kadar sonra ortaya çıkar ve birkaç gün devam eder.
Tamamen saflaştırılmış serumlar kullanıldığında, serum hastalığı söz konusu olmamaktadır.
C) Arthus fenomeni lokal reaksiyon: Çok az rastlanan bir durumdur. Birkaç kez serum almış kişilerde, serum uygulanmasından 24-48 saat sonra enjeksiyon yerinin şişmesi, sertleşmesi ve aynı yerdeki cilt ve cilt altı dokularının belli bir süre sonra ölümüyle sonuçlanan klinik tablodur. Genel bir reaksiyon yoktur. Tehlikeli sonuçlar doğurmaz.
Ciddiyet göstermeleri nedeniyle, serum yan etkilerinden hastayı korumak için; geçmişinde bir kez serum tedavisi uygulanan veya anaflaktik reaksiyonlara karşı duyarlı olduğundan, şüphe edilen bir insana serum yapmak gerekiyorsa aşağıdaki durumlarda hareket edilmelidir: Uygulanacak serumun 1/10 sulandırılmış bir numunesinden, ön kolun cilt içine, 0,1 ml enjekte ile uygulanmasından 15 dakika kadar sonra, kurdeşen tipinde bir kabarcığın ortaya çıkması, kişinin hassas olduğunun göstergesidir. Bu durumda, başka bir hayvan türünde yapılmış serumla aynı işlem gerçekleştirilir. Yeni seruma karşı hassasiyet durumu ortaya çıkmazsa, bu serumun gerekli miktarı cilt altına veya kas içine verilmelidir.
Bağışık serumların adlandırılmalarında antitoksik kelimesi belirtilerek, bu kelimenin başına etken mikroorganizmanın ismi ve sonuna hangi hayvandan üretilmiş olduğu yazılmalıdır.
20.01.2024 00:35:15
Serum Faydaları ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
